مداخله مردم در رفع ناهنجاری‌ها(شبهه ها و پاسخ ها)

شبهه: مداخلۀ حاکمیّت و قانون در زمینۀ اموری مانند پوشش، آموزش، بهداشت و... کار درستی است و منطق قابل ‌قبولی دارد. حاکمیّت می‏‌‌تواند در این زمینه‏‌‌ها به حریم شخصی افراد ورود کند و محدودیّت‏‌‌هایی را اِعمال کند امّا آنچه قابل قبول نیست مداخلۀ مردم عادی است که در سطح شهر رفت‌وآمد می‏‌‌کنند. چرا مردم عادی در مواجهه با خانمی که پوشش اسلامی ندارد به او تذکّر می‏‌‌دهند و موجب رنجش او می‏‌‌شوند؟
پاسخ: این پرسش اختصاصی به مسئله حجاب ندارد بلکه پرسشی کلّی در ارتباط با فریضۀ «امر به معروف و نهی از منکر» است. آیا آحاد جامعه حقّ دارند که در زمینۀ مسائل اجتماعی به دیگران تذکّر بدهند یا خیر؟! در پاسخ باید بگوییم که انجام‌ دادن کار اشتباه در جامعه به‌ مانند سوراخ ‌کردن کشتی در دریا است. 
وقتی عدّۀ زیادی با کشتی در مسیر دریا حرکت می‏‌‌کنند اگر در این میان، یکی از افراد، کشتی را در محدودۀ خودش سوراخ کند، همه به کار او اعتراض خواهند کرد.  آیا چنین کسی می‏‌‌تواند در برابر اعتراض بقیّه ادعا کند که من زیر پای خودم را سوراخ می‏‌‌کنم و کاری به کسی دیگر ندارم؟! بدیهی است که چنین ادعایی کاملاً غلط است چرا که با این کار او، کشتی غرق می‏‌‌شود و همۀ سرنشینان را با خود غرق می‏‌‌کند.
جامعۀ انسانی نیز همانند یک کشتی است که افراد سوار بر آن، باید به ‌سمت سعادت حرکت ‏‌‌کنند. انجام ‌دادن کار ناشایست به ‌شکل علنی و آشکار، موجب قبح‌زدایی از آن کار و ترویج آن می‏‌‌شود و در نتیجه سبب می‌شود که افراد دیگر بخصوص نسل بعدی جامعه، راحت‌تر به‌دنبال آن کار ناشایست بروند.  
از نظر اسلام، تجسّس در حریم شخصی افراد جایز نیست و حتّی اگر کسی در حریم خصوصی خود، ناشایست‏‌‌ترین کارها را انجام بدهد، کسی حقّ ندارد به زندگی خصوصی او سرک بکشد؛ امّا اگر کسی بخواهد در ملأعام کارهای ناشایست مرتکب شود سایر افراد نه ‌تنها مجازند؛ بلکه موظّفند که او را از ارتکاب چنین کارهایی بازدارند.
امر به معروف اختصاص به موضوع حجاب ندارد و دربارۀ هر کار مجرمانه‏‌‌ای صادق است؛ خواه آن کار مجرمانه، شکستن شاخه‏‌‌های درختان یا آسیب‌زدن به صندلی‏‌‌های اتوبوس شهری باشد؛ خواه ناسزا گفتن به دیگری یا مراعات ‌نکردن پوشش اسلامی یا هر کار خلاف دیگر. هر نوع رفتار خلاف قانون و هنجارشکنانه‏‌‌ای که در برابر آحاد جامعه انجام بگیرد، نیازمند تذکّر است. این تذکّر به‌معنای دخالت و فضولی‌کردن در امور دیگران نیست؛ بلکه به‌معنای کمک به دیگران و کمک به بهبود شرایط جامعه است.  حقیقت امر به معروف این است که ما دیگران را پارۀ تن خود می‏‌‌دانیم و دوستشان می‏‌‌داریم و چون نسبت به آنها احساس دلسوزی و محبّت می‏‌‌کنیم از اشتباه آنها رنجیده می‌شویم. همان‌طور که به فرزند و برادر و سایر نزدیکان خودمان تذکّر می‌دهیم‌،سعی می‏‌‌کنیم به همنوع خودمان هم دربارۀ کارهای غلطی که انجام می‏‌‌دهد تذکّر دهیم.
محمدحسن وکیلی